معرفی کتاب
تهیه وتنظیم : حکیمه احمدی زاده
دانشجوی دکتری تاریخ قبل از اسلام
اسماعیلیان دیلم و نظریه های پیرامون آن با تاکید بر سده های (۷-۱۰ ه.ق) اثر آرش آقاجانپور گزافرودی حاصل پژوهش میدانی و کتابخانه ای مولف میباشد که طی زندگی درقسمت کوهستانی جنوب شرقی گیلان که به خورگام مشهور بوده شکل گرفته است.منطقه یا ولایت دیلم درطی ادوار مختلف تاریخی دستخوش تغییر و تحولاتی از لحاظ حوزه جغرافیایی گردیده که دراین نوشتار بامرزبندی رودخانه سفیدرود مرتبط می شودکه بخش کوهستانی گیلان درقسمت شرقی این رود تا قسمت هایی از رویان و کلار را شامل می شده است.این مناطق به سبب نقش راهبردی به الموت،قزوین،مازندران،نواحی غربی گیلان و تارم و از سویی موقعیت خاص جغرافیای طبیعی ومعیشت دامداری وکشاورزی دودمان ها وخاندانهای محلی به مانند:جستانیان، کنگریان،سالاریان را در خود جای داده بود و بعد از حسن صباح(حک.۴۸۲-۵۱۸ق)تا حمله مغولان حاکمان زیادی از اسماعیلیه در این سرزمین حکمرانی داشته اند و در این بین از لحاظ اعتقادی دیدگاهی را دنبال نمودندکه از منظر باورهای اسماعیلی نقطه مقابل بود.که در این بین ششمین خداوندگار آنان یعنی جلال الدین حسن نومسلمان(حک:۶۰۷-۶۱۸ق)از لحاظ مذهبی وسیاسی نقشی متفاوت را نسبت به آبا واجداد خود ایفانمود چرا که به تسنن گراییده بود واین با جهان بینی اسماعیلیان که ریشه درگنوسیزم و برپایه اندیشه های کهن هندوایرانی وپس ازآن اسلام بود متفاوت بود.این جهان بینی برپایه فرمانبری ازشاه دارای فره ایزدی استوار بوده واین با مذهب دیلمیان که اسلام را با مشرب گنوسیزم وتوحید اشراقی پذیرفته بودند وحال با مذهب پدرانشان نیزسازگارتر بود همخوانی داشت.درمبحث اسماعیلیه در دیلمستان مواردی وجودداشته که نگارنده به آن برخورده است به مانند:منطقه اسپهبدان وشاشیدان(شاه شهیدان)و مراسم علم واچینی در آنجا که می تواند تداعی کننده ادامه فلسفه وآیین پیش ازاسلام درقالب مذهب اسماعیلیه وپس ازآن فرق دیگرشیعی باشد،کوچ گالش ها به موازات رودهای مهم دیلم وتاثیر آنان،کاربرد لفظ باباملحد وبابا ویا باباملحود ووجود گورهایی به همین نام ،وجود طایفه ای که خود را شیوخ می نامند،قلاع وکوههایی به نام کافر قلعه وکافرکوه و همچنین مزار وزیارتگاه سیدجلال الدین اشرف درشهر آستانه و…که با بررسی ازاین دست موارد مشخص می شود که کدام امام اسماعیلی دربین امامان آنان به لحاظ سیاسی ومذهبی در قرون مورد بررسی نقش اساسی را داشته واینکه سنت های دیرینه در منطقه دیلم درجذب وگرایش مردمان این خطه به آموزه های اسماعیلی تاثیرگذار بوده وامامان وداعیان اسماعیلی پس ازحمله مغول همچنان فعال بوده و مذهب اسماعیلیه حیات فکری واعتقادی خودرا درقالب آموزه های محلی دردیلم ادامه داد.و همچنین آثاروابنیه باقی مانده از مذهب مزبور در دیلم حکایت از پیوندهای عمیق تاریخی بین آنان وباورهای بومی وسنتی خطه مزبور را داشته است.و بهترین پیوند فرق تشیع بامردم دیلم را اسماعیلیه توانست برقرارسازد.
ایمیل مولف:
arash.a.gazaroud@gmail.com
شماره تماس جهت تهیه کتاب :۰۹۱۱۱۴۰۵۷۴۱
